Rozkład pożycia małżeńskiego nigdy nie jest czymś przyjemnym dla obu stron małżeństwa. W sytuacji, gdy między małżonkami pojawia się poważny kryzys, którego nie można załagodzić pojawia się pytanie – separacja, czy rozwód? Separacja od rozwodu różni się przede wszystkim tym, że jest ona działaniem ostatecznym. W związku z tym, gdy między małżonkami istnieje choć cień nadziei, że relacja między nimi będzie mogła ulegnąć poprawie to w takiej sytuacji lepiej zdecydować się na jedynie na separację.
Separacją określa się formalny, bądź faktyczny stan między małżonkami, który polega na rozkładzie pożycia małżeńskiego. Wniosek o separacje wnosi się do sądu okręgowego I instancji (wydział cywilny), właściwego ze względu na ostatnie i wspólne miejsce zamieszkania obojga małżonków. Aczkolwiek w sytuacji, gdy jedno z małżonków okręgu tego już nie zamieszkuje to odpowiednim sądem do wniesienia takiego wniosku będzie sąd okręgowy I instancji (wydział cywilny), właściwy ze względu na miejsce zamieszkania strony wnoszącej powództwo. Przy czym należy zaznaczyć, iż wniosek o separacje może wnieść zarówno jedno z małżonków, jak i oboje. W odróżnieniu od rozwodu, separacja nie powoduje rozwiązania związku małżeńskiego i może zostać ona ustanowiona zarówno z orzeczeniem o winie jeden ze stron postępowania, jak i bez orzekania o winie.
Rozwód różni się od separacji tym, że prowadzi do rozwiązania małżeństwa. Aby doprowadzić do tej sytuacji należy w pierwszej kolejności złożyć pozew rozwodowy. Pozew rozwodowy należy złożyć do sądu okręgowego I instancji (wydział cywilny) właściwego ze względu na ostatnie i wspólne miejsce zamieszkania obojga małżonków. W sytuacji, gdy jedno ze stron nie zamieszkuje już danego okręgu to wtedy odpowiednim sądem do wniesienia pozwu rozwodowego będzie sąd okręgowy I instancji (wydział cywilny), właściwy ze względu na mieszkania strony wnoszącej pozew. Kwestia ta przedstawia się więc analogicznie, jak w przypadku separacji. Analogicznie przedstawia się również to, że pozew rozwodowy można złożyć, wnioskując o orzeczenie o winie drugiego z małżonków, bądź bez orzekania o winie. Jeżeli są orzeknie rozwód o winie w stosunku do jednego z małżonków to strona pokrzywdzona ma możliwość domagania się alimentów. Alimenty w takiej sytuacji są płacone dożywotnio, chyba że strona postępowania, której alimenty takie się należały wejdzie w związek małżeński z innym partnerem. Natomiast jest to jedyny aspekt, który mógłby zahamować moc prawną względem pobierania tego świadczenia. Aczkolwiek, aby sąd mógł orzec rozwód z winy to należy przedstawić szereg odpowiednich dowodów, które będą w stanie udokumentować w sposób rzetelny pozew rozwodowy. Do dowodów takich można zaliczyć w szczególności przesłuchania świadków, nagrania, wiadomości e-mail, wiadomości sms, dokumentację medyczną, fotografie, ale również wykaz rozmów telefonicznych. Oczywiście należy pamiętać, aby przedstawiane sądowi dowody miały ścisły związek ze sprawą. Należy również pamiętać o tym, że sąd nie orzeknie rozwodu, jeżeli między małżonkami nadal istnieje jakaś więź emocjonalna (w tym więź uczuciowa, bądź gospodarcza). Więcej w tej kwestii z pewnością pomoże Państwu adwokat.